Gümüşhane’de Dünyanın En Çok Bayrak Değiştiren Ülkesi Tanıtıldı

İlim Yayma Cemiyeti Gümüşhane Şubesi tarafından “Dünyayı Keşfetmeye Hazır mısın?” adlı yeni bir program başlatıldı. Her hafta Çarşamba günleri Hüseyin Nihal Atsız Kültür Evinde düzenlenecek olan etkinliğin ilk haftasında dünyanın en çok bayrak değiştiren ülkesi olan Afganistan tanıtıldı.

70 Ülkeden 1861 gencin eğitim gördüğü Gümüşhane Üniversitesi öğrencileri tarafından gerçekleştirilecek sunumların ilkinde Ziyawudin Asefi, Asya’nın Kalbi olan Afganistan’ı katılımcılara anlattı.

Üniversitede eğitim gören 48 Afganlı öğrenciden biri olan Asefi, Afganistan’ın tarihi, siyasi durumu, etnik kimlikleri, ekonomisi, dini, dili, yemekleri ve doğal güzellikleri ile ilgili kısa bilgiler aktardı. Afgan adının bazı bilginlere göre Hindukuş bölgesinin eski sakinleri olan Aśvakan veya Assakan adından türetildiğini ifade eden Asefi, Peştunlar için kullanılan Afgan ifadesinin tarihsel anlamda "Afganların ülkesi" veya "Peştunların ülkesi" anlamına geldiğini belirtti.

Afganistan tarihinin Ahameniş İmparatorluğu ile birlikte M.Ö. 500'lü yıllara kadar indiğini kaydeden Asefi, öte yandan coğrafyada M.Ö. 3000 ile 2000 yılları arasında ileri düzeyde kentleşmiş bir kültürün var olduğunu söyledi.

Gümüşhane’de Dünyanın En Çok Bayrak Değiştiren Ülkesi Tanıtıldı
“Afganistan Bağımsızlığını 1919’da Kazandı”

Büyük İskender ve ordusunun, MÖ 330 yılında Gaugamela Savaşı'nda Pers İmparatorluğunu yenilgiye uğratarak Afganistan'a ulaştığını belirten Asefi, “Greko-Baktrialılar, Mauryalılar, Kabil Şahiler, Kuşanlar, Seferîler, Samanîler, Gazneliler, Gurlular, Timurlar, Babürler, Hotakîler ve Dürraniler dahil birçok güçlü krallık, günümüz Afganistan topraklarında başkentler kurdular. Son Afgan imparatorluğu olan Dürrani İmparatorluğu, 1747 yılında Ahmed Şah Dürrani'nin Paştun aşiretlerini birleştirmesiyle kuruldu. Zamanla Britanya ve Rusya imparatorlukları arasında bir tampon bölge konumuna gelen Afganistan, 1919'da göstermelik Britanya kontrolünden bağımsızlığını kazandı. Kısa süreli bir demokrasi denemesi, 1973'te darbe ve 1978'de komünist karşı darbesi ile sona erdi” dedi.

“Seçilen İlk Cumhurbaşkanı Hamid Karzai”

Sovyetler Birliği’nin, yönetimde kalmakta zorlanan Afgan komünist rejimini desteklemek için 1979 yılında uzun ve yıkıcı bir savaşı tetikleyerek ülkeyi işgal ettiğini dile getiren Asefi, “SSCB, uluslararası güçlerin destekliği antikomünist mücahitler tarafından baskı altında kalınca 1989 yılında ülkeden geri çekildi. Bir dizi iç savaşın ardından Kâbil, 1996 yılında Talibanın kontrolüne geçti. Ülkedeki iç savaşı ve anarşiyi sona erdirmek için 1994 yılında ortaya çıkan Taliban, Pakistan tarafından desteklenen radikal bir hareketti. 11 Eylül 2001'de New York'ta düzenlenen saldırıların ardından Usame Bin Ladin'i sakladığı öne sürülen Taliban rejimi, ABD ve müttefik devletler ile Taliban karşıtı Kuzey İttifakı tarafından düzenlenen askerî müdahale sonucunda devrildi. 2001'de Birleşmiş Milletler sponsorluğunda düzenlenen Bonn Konferansı, yeni bir anayasanın kabulü, 2004'te bir başkanlık seçimi ve 2005'te Ulusal Meclis seçimleri dahil olmak üzere, ülkenin siyasi anlamda yeniden yapılanması için bir süreç oluşturdu. Hamid Karzai, 7 Aralık 2004'te Afganistan'ın demokratik yollardan seçilen ilk cumhurbaşkanı oldu” diye konuştu.

Gümüşhane’de Dünyanın En Çok Bayrak Değiştiren Ülkesi Tanıtıldı
“Taliban: Bilgi Talep Eden”

Afganistan hükümetinin 2021 den beri Talibanların elinde bulunduğunu aktaran Asefi, “Taliban Peştuca: öğrenciler veya bilgi talep edenler anlamına gelmektedir.  Afganistan'da yönetimi elinde bulunduran Diyubendi İslamcı hareket ve askeri organizasyondur. Kendilerine Afganistan İslam Emirliği demekte olup ülke içinde bir savaş veya cihat sürdürmüştür. İslam şeriatını yayma amacıyla Molla Muhammed Ömer tarafından 1994 yılında kurulan Taliban'ın 2016'dan beri lideri Mevlevi Hibetullah Ahundzade'dir” ifadelerini kullandı.

“Rus Savaşında Kırgızlar Van’a Yerleşti”

Uluslararası verilere göre Afganistan'daki en büyük grubu toplumun yüzde 42'sini Peştunlar’ın oluşturduğunu aktaran Asefi, “Tacikler toplumun Yüzde 27'sini, Özbekler Yüzde 9'unu, Hazaralar Yüzde 9'unu, Aymaklar Yüzde 4'ünü, Türkmenler Yüzde 3'ünü, Beluçlar ise Yüzde 2'sini oluşturmuştur. Geriye kalan toplumun Yüzde 4'ünü oluşturan kesim başka etnik gruplara mensuptur. İran halkları Afganistan'daki salt çoğunluğu oluşturmakta olup, Peştunlar, Tacikler, Hazaralar, Aymaklar ve Beluçlar İran dilleri konuşmaktadır. Afganistan'daki Türk halkları en büyük azınlıklar olup, Afganistan Özbekleri ve Afganistan Türkmenlerinden ibarettir. Bunun dışında az da olsa Pamir bölgesinde Kırgızlar da vardır. Rus savaşı esnasında Pamir bölgesindeki Kırgızların büyük kısmı Türkiye'nin Van İline yerleştirilmiş ve yaşadıkları köye Ulupamir ismi verilmiştir. Bölgeye yerleşen halk, bölgede hayvancılık ve koruculuk yapmaktadırlar” dedi.

“Sorunlar Daha da Ağırlaşıyor”

Afganistan’ın son derece fakir bir ülke olduğuna, tarım ve sığır yetiştiriciliğine bağımlı olduğuna işaret eden Asefi, “Ekonomi, son zamanlardaki siyasi ve askeri huzursuzluklardan büyük ölçüde zarar gördü ve 1998 ile 2001 yılları arasında ülkenin yaşadığı zorluklara şiddetli bir kuraklık eklendi. Nüfusun çoğu yetersiz gıda, giyecek, barınma ve sağlık hizmetlerine sahip değil ve bu sorunlar daha da ağırlaşıyor. Operasyonlar ve siyasi belirsizlik enflasyonu ciddi bir sorun olmaya devam etmektedir” ifadelerini kullandı.