Hukukun Üstünlüğü Endeksi ve Türkiye

Günümüzde paha biçilemez ve en değerli kelime “hukuk” oldu desek yeridir. Bu kelime yalnız Türkiye için değil aslında tüm ülkeler ve tüm insanlık için artık paha biçilemez bir değerdedir.

Hukuk ve adaletin insanlık tarihinin her döneminde temel güven dayanağı olmuştur. Bireyin topluma karşı, toplumun devlete karşı, devletlerin ülkelere karşı tek uzlaşma yolu hukuk ve adalet anlayışı ile gerçekleşmiştir.

Hukuk soyut değerler olması nedeni ile ölçmek zordur. Fakat belirli uzman görüşleri ve anketler ile var olan hukukun halk nezdinde karşılığı araştırılmaktadır. Ülkelerin hukuk sistemlerini değerlendiren ve hukukun üstünlüğünün geliştirilmesini amaçlayan bağımsız bir kuruluş olan World Justice Project ( WJP - Dünya Adalet Projesi ) her yıl hukukun üstünlüğü endeksi ( Rule of Law Index ) araştırması yapmaktadır.

2016 yılında; 113 ülkeyi kapsayan 110.000 hane halkından 2.700 uzman ile görüşülmüş,

2015 yılında; 102 ülkeyi kapsayan 100.000 hane halkından 2.400 uzman ile görüşülerek raporlar hazırlanmıştır.

Türkiye’de bu çalışmalar Ankara, İstanbul ve İzmir’ de gerçekleşmektedir.

Hukuk endeksi 2016 yılında ülkeler arası sıralamada Türkiye 113 ülke içerisinde 99. sırada yer alarak bir önceki yılda 102 ülke içerisinde 80. sırasını koruyamadı. 2014 yılında ise 99 ülke içerisinde 59. sırada olduğu görülmektedir.

2016 yılında hukuk endeksinin en yüksek olduğu ilk oniki ülkeleri ise sırasıyla; Danimarka, Norveç, Finlandiya, İsveç, Hollanda, Almanya, Avusturya, Yeni Zelanda, Singapur, İngiltere, Avustralya, Kanada olarak gösterilmektedir.

Bu endeksin belirlenmesin de sekiz farklı uygulama alanı üzerinde ülkelerin hukuk sistemi irdelenmektedir. Bunlar;

• Devlet Gücünün Sınırlılıkları ( Constraints On Government Power )
• Temel Haklar ( Fundamental Rights )
• Sivil Adalet ( Civil Justice )
• Cezai Adalet ( Criminal Justice )
• Düzen Ve Güvenlik ( Order And Security )
• Düzenleyici Yaptırımlar (Regulatory Enforcement )
• Açık Devlet ( Open Government )
• Yolsuzluğun Engellenmesi ( Absence Of Corruption )

Türkiye bu sekiz uygulama alanı içerisinde 2014 yılında Temel Haklar alanında 2015 yılında Düzenleyici Yaptırımlar 2016 yılında ise Temel Haklar alanında daha ön sıralarda yer aldı.

Ayrıca ülkelerin bulundukları coğrafyaya göre ve ülkelerin ekonomik durumlarına göre de kategoriye ayırarak benzer koşullar düzeyinde karşılaştırma yapılmıştır.

Ülkelerin bulundukları coğrafyaya göre hukukun üstünlüğü endeks sıralamasına bakılırsa;

Doğu Avrupa & Orta Asya bölgesinde olan ülkeler kategorinde 13 ülke arasında yer alan Türkiye, bu ülkelerin dünya sıralamalarına göre grup içerisinde 2015 yılında 12.sırada yer alırken 2016 yılında son sırada 13. sırada yer almaktadır.

Ülkelerin ekonomik durumlarına göre hukukun üstünlüğü endeks sıralamasına bakılırsa;

Ekonomik durumlarına göre kategoriye ayrılan ülkeler bazında orta üst gelir gruplamasında Türkiye; 2015 yılında 31 ülke içerisinde dünya sıralamalarına göre 29. Sırada yer alırken 2016 yılında 37 ülke içerisinde dünya sıralamalarına göre 36. sırada yer almıştır.

* https://worldjusticeproject.org/our-work/wjp-rule-law-index