Ekonomik İstikrar Kalkanı

18 Mart 2020 tarihinde yapılan toplantı sonrası Cumhurbaşkanı tarafından açıklanan KOVİD-19 kapsamındaki paket neleri getirecek,

Bu paket kimleri, hangi konuları ve hangi süre ile uygulama alanı olacak !!!!

Gerçek kişiler açısından;

• Vatandaşlarımıza sosyal amaçlı kredi,
• Çalışanlara esnek ve uzaktan çalışma modeli
• İhtiyaç sahibi ailelere nakdi yardım
• 80 yaş üstü vatandaşlarımıza sosyal hizmet
• Emeklilere en düşük 1.500 TL maaş, Nisan’da bayram ikramiyesi ve hesaba maaş promosyon ödemesi

Girişimci ve Tüzel Kişiler açısından;

• Esnaf ve sanatkârların Halkbank’a olan kredi borçlarına 3 ay süre ile faizsiz erteleme
• KOBİ’lere kredi imkanı için Kredi Garanti Fonu kefalet limitinin Hazine tarafından karşılanacak tutarın 25 milyar TL den 50 milyar TL’ye çıkarılması
• İhracatçılara stok, hammadde finansman desteği
• İşverene asgari ücret desteği 2020 de devam kararı
• Virüs nedeni ile kredi ödeme güçlüğüne düşen firmalar için “mücbir sebep” nedeni ile kredi sicillerin bozulmasının önüne geçilmesi
• Otel kiralarına ait ödemelerin 6 ay süreyle ertelenmesi

Vergi Kanunları açısından;

• Belirtilen sektörler için Muhtasar ve KDV tevkifatına ilişkin ile SGK prim ödemelerinin 6’şar ay ertelenmesi
• Stopaj gibi (muhtasar beyannamesi) kaynağında yapılan kesintilerin ödemelerini 3 ay ertelenmesi (sektör belirtmeksizin)
• İç havayolu taşımacılığında 3 ay süreyle KDV oranını %1’e indirilmesi
• Konaklama Vergisinin Nisan’da uygulamaya konulması Kasım ayına ertelenmesi

4857 Sayılı İş Kanunu Açısından;

• Kısa Çalışma Ödeneği ile çalışılmayan dönem ücretleri belirli oranda İşsizlik Sigortası Fonu kapsamında hazinece ödenmesi
• Telafi Çalışma Süresi ile çalışılmayan süreler için gelecek 2 ay içinde tamamlanması amacıyla günde 3 saatten fazla olmamak üzere ek çalışmalar ile telafi yapılması maddesinde ki 2 ay süreci 4 ay olarak uzatılması

Paket içinde karıştığını düşündüğüm diğer bir madde;

• Konut kredilerinde, kredilendirilebilir konut değerinin %80 ‘den %90’a çıkarılması  

Açıklanan bu paket ne düzeyde etkili olacak,…

Virüs ile ilgili halk sağlığı ve sosyal yapıyı doğrudan etkileyen 21 madde içerisindeki temel 4 maddeyi öncelikle ele almanın etkili olacağı düşüncesindeyim

“Mevzuatımızdaki esnek ve uzaktan çalışma modellerinin daha etkin hale getirilmesini”

Dünya da yaygın olan esnek çalışma modeli, maalesef Korona virüsünün Türkiye’ye gelmesi ile gündem de önemli yer edindi. Bu modelin sadece virüsten korunma amacı ile değil, sağlıklı bir çalışma hayatı için Türkiye ekonomisine ve çalışma hayatına kazandırılmalıdır.

“Kısa Çalışma Ödeneğini devreye alınarak, sürecin kolaylaştırılması ve hızlandırılması. Böylece faaliyetine ara veren işyerlerindeki işçilere geçici bir gelir desteği verirken, işverenlerin de maliyetleri azaltmış olacak”

Kısa Çalışma Ödeneği de İşsizlik Sigortası Fonu kapsamında sağlanan bir imkandır. Zorlayıcı sebeplerden dolayı işletme faaliyetlerinin kısmi veya tamamen durdurulması sonucu üç ayı aşmamak üzere sigortalılara çalışamadıkları dönem için gelir desteği sağlayan bir uygulamadır. Faydalanma koşulları son 120 gün içinde kesintisiz çalışmış olmak ve son üç yıl içinde adına en az 600 gün işsizlik sigortası primi bildirilmiş olması gerekmektedir. Sigortalıya yapılacak olan günlük ödeme sigortalının son 12 aylık prime esas kazançları üzerinden hesaplanacak günlük ortalama kazancın %60’ı üzerinden gerçekleşmektedir. Ancak bu şekilde yapılacak hesaplama sonucunda bulunan tutar, aylık asgari ücretin brüt tutarının %150’sini geçemeyecektir.

2020 yılında brüt asgari ücret 2.943,00 TL'dir. En yüksek alınabilecek Kısa Çalışma Ödeneği 4.414,50 TL dir. ( Mevcut durumda)

“İstihdamdaki sürekliliği temin etmek amacıyla 2 aylık Telafi Çalışma Süresinin 4 aya çıkarılması”

Telafi Çalışma Süresi, Zorunlu nedenlerle işin durması, normal çalışma sürelerinin önemli ölçüde altında çalışılması veya tamamen tatil edilmesi ya da işçinin talebi ile kendisine izin verilebilir. Fakat işveren çalışılmayan bu süreleri 2 ay içinde telafi etmek için fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma yaptırabilir. Bu fazla çalışmalar ek mesai olarak dikkate alınmaz. Fakat yapılacak telafi çalışması bir günde 3 saati geçemez. Dolayısıyla günlük çalışma süresi olan 11 saati aşmaması gerekir.

Bu hatırlatma sonucunda “2 ay” olarak mevcuttaki kanun “4 ay” olarak değiştirilmesi gündeme gelmiştir.

Çalışanların, iş verenler tarafından zorlanmaması adına sürenin uzun tutulması olumlu bir gelişmedir. Diğer bir yönden ise kanun metninde geçen “işçinin talebi ile kendisine izin verilebilir” lafzı ise günümüzde ne derece uygulandığı tartışılır ölçüdedir. Belki Korona virüsün olumsuz etkilerinin yanında olumlu kazandırımı da uygulamaya konulabilir ise bunlar olur.

“Tek başına yaşayan 80 yaş üstü yaşlılar için sosyal hizmet ve evde sağlık hizmetlerinden oluşan periyodik takip programı oluşturulacağı”

Yaşlı vatandaşlarımız için kolaylık sağlayacaktır. Fakat virüsün etkili olduğu yaş grubu dikkate alındığı zaman, 65 yaş ve üzeri dikkate alınması daha iyi olacaktır. Çalışma metninin yayınlanmadan önce 65 yaş ve üzeri şeklinde düzenlenmesi demografik yapımız açısından daha verimli olacaktır

Paket genel ölçüde, vergi ertelemesi aracılığı ile kurum içi finansman desteği sunmak amaçlandığı,

Bankacılık sistemine dokunulacak kredi ana parası ve faiz erteleme konusunda önemli kararlar çıkacağı, bu kararın bankacılık sistemi üzerinde ki karar halka ilerleyen dönemde yansımaları olacak mı? Yoksa bu bankaların kaybı hazineden mi ödenecek önemli bir açıklık gerekecektir

Kredi Garanti Fonu hazine tarafından daha 25 Milyar TL fonlamaktan 50 Milyar TL ye çıkarılacak şekilde fonlanması, borç ve kredi yükünün gün geçtikçe artacağı sinyallerini göstermektedir

Konut kredisi kapsamında 500 bin TL altında ki konutlar için kredi kullanımında %80 oranında kredi kullanılabilir oranın %90 a çıkarılması, KOVİD-19 kapsamında nasıl bir etkisi olacağını ana taslak açıklanınca göreceğiz. Fakat bu açıklamaya göre virüsten korunma kaygısında ki halkın konut alma yoluna yönlendirilme metodu, ana taslak açıklanınca belirsizlikleri ortadan kaldıracaktır.

Virüsten etkilenen sektörlerin, kredi ödeme yetersizliğine düşmesi nedeni ile kredi sicilleri bozulmaması adına “mücbir sebep” koşullarının kabul ettirilmesi yatırımcıları rahatlatacaktır

Stopaj gibi kaynaktan kesilen muhtasar beyannamesi ile tahakkuk eden ödenmesi gereken verginin sektör belirtmeksizin 3 ay ertelenmesi, sektör bazlı ayrıntılı bir şekilde belirtilmesi suiistimalleri önleyecektir

17 Şubat 2020 de TBMM sunulan Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun teklifinde 2020 yılında asgari ücret desteği devam ettirilmesi kapsamında aylık 75 TL olarak bilinmektedir, yayınlanma şekli beklenmektedir

Emekliler için en düşük emekli maaşı 1.500 TL olması, bayram ikramiyesinin Nisan ayı başında ödenmesi bildirilmektedir. Ayrıca promosyon ödemeleri için bankaya herhangi bir onay vermeksizin otomatik yatacağı belirtilmiştir. Türkiye Bankalar Birliği (TBB), promosyon ödemesi taahhütname verme süresi 30 Haziran 2020 tarihine kadar olan emeklileri kapsadığını belirtmiştir.

Sonuç olarak;

Paket içeriğine bakıldığında, halk sağlığını ve yaşama koşullarını iyileştiren başta ele aldığımız 4 temel madde dışında başka bir madde bulunmamaktadır.

Diğer maddeler finansal paket içerikli süreci kurtarıcı olmaktan ziyade geçirici sürükleyici maddelerdir.

Korona virüsü vakalarının daha açık güvenilir şeffaflıkta yönetilmesi en az bu maddeler kadar hayati ve önemlidir. Sosyal medya kanallarından anlaşıldığı üzere virüs vakasının halk olarak topyekûn nasıl yönetilmesi gerektiği konusunda zafiyetlerin olduğu görülmektedir.

Test yaptırma ve toplumu aktif ve verimli bir şekilde bilgilendirme yine bu maddeler kadar önemlidir.

Ayrıca fırsat ekonomisi oluşturanların bu şebekelerinin çökertilmesi önemli ölçüde kamu görevidir.