Yıllarca Su Kemeri Sanıldı Ama Bazilika-Kilise Olduğu Ortaya Çıktı

Bu yıl başlayan kazılarda toprağın 50 santimetre altından 2 bin yıllık Roma dönemi kalıntıların çıktığı Gümüşhane’nin Kelkit ilçesindeki Satala Antik Kentinde yıllardır su kemeri diye bilinen yapının aslında 6.yüzyıla tarihlendirilen bir bazilika, kilise yapısı olduğu ortaya çıktı.

Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından kazı programına alınan ve Bartın Üniversitesi akademisyenlerinden Doç.Dr. Şahin Yıldırım’ın başkanlığında kazı çalışmaları başlayan Kelkit ilçesine bağlı Sadak köyündeki Satala Antik Kentinde yıllar sonra yanlış bilgi düzeltildi.

Yıllardır yerli kaynakların mimarisinden hareketle 15.yüzyılda bölgeye su getirmek için 47 gözlü olarak yapılan su kemeri olarak nitelendirilen ve bugüne kadar tanıtımlarda bile hep bu şekilde kullanılan kalıntıların 1873 yılında bölgede ilk arkeolojik kazıyı yapan Alfred Biliotti tarafından bazilika olarak rölevesi bile yapıldığı ortaya çıktı.

“6.yüzyıla tarihlendirilen bir yapı belki de Justinyan dönemi bir yapı, kilise yapısı söz konusu”

Satala Antik Kentindeki arkeolojik kazıyı yürüten Doç.Dr. Şahin Yıldırım, konuyla ilgili gazetecilerin sorularını cevaplandırdı. Yıldırım, “Sadak çayının kenarında yer alan ve uzunca bir süre literatürde su sarnıcı olarak gözüktü. Erken dönemden itibaren bu yapının bir bazilika yani erken bir kilise yapısı olduğu biliniyordu. Özellikle 19.yüzyıl kaynaklarında var. Satala’da ki ilk arkeolojik kazıyı gerçekleştiren Alfred Biliotti 1873 yılında buraya geliyor ve burada kazılar yapıyor. O geldiği zaman bu yapının bir bölümü açıkta ve apsis bölümü açıktı. Onun rölevesini alıyorlar. O kaynaklarında öyle geçiyor” dedi.

“Kamulaştırma tamamlanınca oradaki çalışmaları da gerçekleştireceğiz”

Bölgede yüzey araştırması yapan yabancı kaynaklarda bazilika geçerken yerli kaynakların yapısal durumuna, mimari tipine bakarak revakları su kemerine daha yakın gördüğünü hatırlatan Yıldırım, “Ondan dolayı yanlış bir yorumlama olmuş. Bizde ilerleyen yıllarda orada ki kamulaştırma tamamlanınca oradaki çalışmaları da gerçekleştireceğiz. Orada milattan sonra 6.yüzyıla tarihlendirilen bir yapı belki de Justinyan dönemi bir yapı, kilise yapısı söz konusu” diye konuştu.

Sözlüklerde “Bazilika” için Roma kamu binası, haç şeklindeki gibi orta alanı ve koridorları olan kilise ve resmi törenler için Papa tarafından yetkilendirilen büyük kilise olarak tanımı yapılı.

Kazı çalışmasıyla saklı tarihin gün yüzüne çıkarıldığı Satala Antik Kentinden bugüne kadar çıkarılan eserler Türkiye’de Erzurum ve İstanbul Arkeoloji müzesinde, bronzdan yapılan Afrodit büstü ise İngiltere’de ki The British Müzesi’nde sergileniyor.

Tarihi kaynaklara göre Roma İmparatorluğu döneminde 15. Lejyon Lego Apollinares tarafından kurulan ve antik dönemde garnizon olarak kullanılmasının yanı sıra Anadolu ve Kapadokya’dan Karadeniz’e geçen askeri yolların birleştiği noktada Roma’nın stratejik bir karakolu olan Satala Antik Kentinde kazı çalışmalarının en az 10 yıl sürmesi ve Roma tarihiyle ilgili çok sayıda eser çıkması bekleniyor.