İsababa Hazretleri

İsababa Hazretleri

IV. Muratın askerinin yemeğini veren İsa babanın turbesi-Şiran.

İsababa ilçede pek bilinmeyen evliyalardan birisidir. Çünkü Şiran Kelkit karayolu üzerinde bulunan Firdevs hatun türbesinin hemen karşısındaki yükselti üzerinde yer alan kabirde yatmaktadır. Yoldan geçen her insan İsababa hazretlerinden ziyade Firdevs hatun türbesine yönelmekte dolaysıyla İsababa Hazretlerinin kimliği, kişiliği hatta türbesinin o yükselti üzerinde olduğu dahi ilçede pek az insan tarafından bilinir. İsababa denildiği zaman çok kişi kim nerede diye sorarlar.

Gerçek olduğu bilinmez ama üst kuşakların aktardığı bilgiye göre İsababa Hazretleri Seydibaba Hazretlerinin kardeşidir ki doğru olabilir çünkü eldeki belgelerde yaşadıkları tarihler örtüşmektedir. Bir
diğer ilişki de her iki ereninde bazı ortak özellikleri vardır ki bunların başında iki zaviyenin de çevre de çok sevilen iki gelini olması ve bu gelinlerin bir bezirgânla ilişkilendirilmesidir.

İsababa vakfının bir diğer varlığı ise bugün Kavakpınarı köyünün arazi tapularında İsababa vakfından intikaldir diye yazmasıdır. Bir diğer kayıt ise 1642 tarihli vergi defterleridir. Bu defterlere ise aynı köyde ki zaviyeden bahsedilirken şu kayda rastlanmaktadır. Bu defter 1530 yılında karahisar-ı Şarki kazası içinde yazılmıştır. Bu kayıtta aynı köyde Şeyh Hüseyin zaviyesinin bulunduğunu ve köyün gelirinin 1060 akçe olduğunu ve bu gelirin zaviyeye bırakıldığı kayıt altına alınmıştır. 1569 yılında tamamlanmış olan bu kayıtlar mufassal olduğu için konu daha fazla açıklık kazanmamaktadır. Aynı defterde şu kayda rastlanmaktadır.‘’Vakf-fı zaviye-i Şeyh Hüseyin, der tasarruf-u derviş Aynî mezûr karye gayetle memerri-i nas ve menzilgah olmağın avarız-ı divaniye ve tekalif-i örfiyrden emin olmaları defter-i ceditde kayıt olundu’’ Bu ifadeler Şey Hüseyin Zaviyesinin çok eskiden kurulduğunu, 1569 yılında zaviyedar kişinin Aynı olduğunu belirtmektedir.

Buradan anlaşılıyor ki zaviye gidip gelenin çok olduğu bir yol üzerine kurumlu, menzil hane görevi üstlenmiş, çevre köylerin Cuma namazı kılmak için toplandıkları bir merkezde tesis edilmiştir. Söz
gelişi Şiran Nahiyesine bağlı Kavakpınarı (Kartam) köyündeki Şeyh Hüseyin Zaviyesi böylesi bir fonksiyon icra etmektedir. Bu köyden geçen umumi yolda bir menzil hane, cami ve iki taşlı değirmen kurularak yolculara, çevre köylerden gelen Müslüman ahaliye hizmet verilmiştir. Bu yönüyle Cuma namazını eda etmek için toplanan köylülerin yanlarında getirdikleri hayvanlarını veya ürettikleri çeşitli
ürünlerini takas ettikleri bir Türkmen pazarının da oluşturulduğunu düşünmek mümkündür.

Aynı kayıtlara bakıldığında 1569 yılında Keredam köyünde 14 hanenin varlığı, ayrıca yetişkin, bekâr erkek aralarında 37 mücerret ile imam hatip kaydı yapılmıştır. Bir derviş köyü olan bu mahalde arpa, tütün, bal üretildiği ve yılık gelir olan 2694 akçenin zaviyeye verildiği ifade edilmektedir. Daha sonra 1697 yılındaki bir belgede; Şiran karyesine tabi Gerdan (Keredam) adındaki karyede vaki zaviyenin zaviyadarlığına ait elindeki maliye beratını mahallinden derkenar olup kedisine zayiinden yeni berat verilmesine dair seyit Mustafa’nın arzı üzerine diye bir kayıt düşülmüştür. İsababa hakkında araştırma yapılıp zaviye hakkında ki belgeler gün ışığına çıkarılmamış olsa da İsababa hakkında ilk belge kabri yapılırken mezarından çıkan küp içerisindeki altın yaldızlı fermandır. Bu ferman bu gün elde olmayıp kabirden çıkarılanlar tarafından kayıp edilmiştir. Fakat fermanı satmaya götürdüklerinde fermanı okutan ilk kişiyle görüştüğümde ferman hakkında bana şu bilgiyi verdi. Fermanın üzerinde bol miktarda altın yaldız varidi satmak için kapalı çarşıya götürdük ve fermanı okuttuğumuzda İsababa vakfı ve vâkıfın özelliklerinden ve İsababa vakfında 600 öğrencinin öğrenim gördüğünden söz edilmekteydi. Bu fermanların daha sonra mezardan çıkarılanların evinden çalındığı söylenmektedir.

Trabzon salnamelerinde İsababa hakkında sadece şu cümleler yazılıdır. ‘’Şiran kazasında sülalei tahireden İsababa ve Seydibaba hazretleri metfundur.’’ İsababa hazretlerini bilenlerin büyük bir çoğunluğu İsababa Hazretlerinin kardeş olduğunu ve horasan diyarından birlikte gelerek İlk önceleri Aluç (Seydibaba) köyüne yerleştikleri daha sonra hizmetlerini daha iyi verebilmeleri daha çok öğrenci yetiştirebilmeleri için İsababa’nın Seydi Nurullah hazretleri tarafından buraya gönderildiği rivayet edilir.

Not: Yol üzerinde olan Firdevs hatun türbesinin restore edilmesi olumludur emeği geçenlere teşekkür ediyoruz ,ancak karşı tepedeki İsa baba türbesinede yetkililerin aynı hassasiyeti göstermelerini ümit ediyoruz ..

Kâmil Koç