Gümüşhane’de Yerli Şeker Fasulyesindeki Olumsuz Değişiklik

1.Tombul: Tane küçük ve ovaldir.

2.Çalı: Tane orta iri böbreğimsidir.
3.Dermason: Tane irice, dolgun ve yassı
4.Horoz: Tane orta iri uzunca ve silindiriktir.
5.Barbunya: Tane iri, yuvarlağımsı, oval, renk düz bej zemine alacalı, lekeli veya benekli olmaktadır. 
6.Şeker: Tane iri veya irice,yuvarlağımsıdır.
7.Battal: Tane iri,böbreğimsi,ovalimsi ve yassıdır.
8.Selanik: Tane iri,yassı,uçlan yuvarlakdır.

Gümüşhane’de çok geçmişten günümüze kadar fasulye yetiştiriciliği mevcut olup ticari ve kişisel olarak yetiştirilmeye çalışılmıştır. Daha düz ve toprağı bol olması sebebi ile Kelkit, Şiran ve Köse ilçelerinde kuru fasulye tonaj olarak daha çok yetiştirilmekte, Gümüşhane’nin merkez köylerinde, Torul ve Kürtün ilçelerinde ise düz arazi kısıtlı olması sebebi ile  daha az yetiştirilmektedir.

Yazımızda bahsedeceğimiz konu fasülye çeşitleri hakkında teknik bilgimiz yeterli olmadığından teknik bilgi değil de daha çok bilgilendirme anlamında olacaktır. Bölgemizde yetiştirilen şeker (halk dilinde kuru fasülye) ve horoz fasulyesi(genellikle piyaz salatası olur) özellikle Torul ve Kürtün ilçelerinde ve Gümüşhane’nin bazı köylerin de yüksek rakımda yetiştirildiği için havasından suyundan olsa gerek lezzeti bakımından ünü ülkemizin dışına kadar gitmiştir. Malesef fasülyemizde tescil çalışmaları yapılmadığı için fasülye bizden gittiği halde ülkemizde ispir fasülyesi,ayder fasülyesi v.s. gibi isimler ile anılmaktırdır. Tüketicileri bilgilendirme adına şu bilgileri üzülerek verme gerekliliği duyuyorum.

Şeker fasulyesi aşağıda örnek fotoğrafı mevcut şekilde Gümüşhane de yetiştirilen bir çeşitliliğe sahipti. Malesef son zamanlarda yine fotoğrafı örnek olarak gösterildiği gibi yeni bir çeşit olarak Gümüşhaneli hemşerilerimiz tarafından köylerde yetiştirilmeye başlanmıştır. Gümüşhaneye özgü  şeker fasülyesinin bizde badiç derler ürün sapı diyelim(söylemi yörelere göre değişir) içinde en fazla 4 adet fasülye tanesi olurken ikinci örnekteki fasülyede 10 ve üzeri fasülye tanesi vermektedir. Yerli fasülyenin lezzeti ve pişirimi çok kaliteli ve tüketiciler tarafından bilindiği için tercih edilmekte ve Gümüşhane de piyasası değişken olmakla birlikte 20 ila 30tl arasında alıcı bulmakta büyükşehirlerde bu fiyat 35tl’yi bulmaktadır.

İkinci örnekte görülen fasülye yerli fasülyenin lezzeti ve kalitesine sahip olmadığı için tüketici tarafından bir defa alındıktan sonra bir daha tercih edilmemekte ve 10tl ile 15 tl arasında bile satılamamaktadır. Maalesef köylü hemşerilerimiz tarafından daha ticari olduğu için ikinci örnek fasülye yetiştirilmeye başlandığı için yerli tohum çok az kalmış durumdadır. Üzülerek ön görüyorum ki 2 ila 3 yıl arasında yerli tohum bölgemizde nerede yetiştirilmeme tehlikesi ile karşı karşıya kalma sorunu ile yüzleşecektir. Yetiştiriciler tarafından ticari olduğu düşünülen bu ürün tüketici tarafından öğrenildiğinde artık mahsülünü satamama ile karşılaşacak olan yetiştiricilerimiz istese de yerli tohumu bulamayacak veya çok fazla para ödeyerek yerli tohumu almak zorunda kalacaklardır.

Fasülyelerin iyice tanınması adına da kuru hallerini de yayınlamak istiyorum.

Üstteki foto yerli fasulyeye alttaki fasülyede bahsettiğimiz ikinci fasulyeye aittir. Horoz fasülyesine benzeyen çeşitleri olduğu gibi şeker fasülyesine benzeyen biraz daha yuvarlak çeşitleri de mevcuttur. Fasulye alırken çok fazla anlaşılmasa da bunlara dikkat edilmesi gerektiğini unutmayalım.

Son olarak fasulye üretimindeki bu deformasyonu önlemek adına Gümüşhane İl Gıda Müdürlüğü, Gümüşhane İl Özel İdaresi coğrafi tescil birimi ve gerekli kurumlar bu sorunun önüne geçmek adına geliştirebilecekleri bir proje var ise bunu hayata geçirmeli ayrıca fasulye yetiştiren hemşerilerimizde gelecek yıllarda bahsettiğimiz sorunları yaşamamak adına yerli tohuma acilen dönüş yapmalıdırlar diye düşünüyorum.

Saygılarımla

Fatih KÜÇÜKÖMEROĞLU