Dünya Diyabet Günü

 14 Kasım Dünya Diyabet Günü

Diabetes Mellitus (DM), pankreasın yeterli insulin üretememesi veya vücudun ürettiği insülini etkili bir şekilde kullanamaması sonucu oluşan ömür boyu devam eden kronik ve insülin üreten hücrelerin azalması ile devam eden bir hastalıktır. Normal metabolizma da besinler, vücudun başlıca yakıtı olan glukoza (şeker) dönüşmek üzere bağırsaklarımızda parçalanırlar. Daha sonra bu glukoz bağırsaklardan kana geçer ve kandaki şeker düzeyi yükselmeye başlar. Sağlıklı bireylerde kana geçen glukoz pankreastan salgılanan insülin hormonu yardımıyla hücrelerin içine taşınır. Şayet insülin hormonu vücudumuzda olmazsa ya da etkisi bozulmuş ise şeker hücrenin içine taşınamayacağı için, glukoz kanda artarak şeker hastalığı dediğimiz kan şekeri yükselmesi (Hiperglisemi) gelişmiş olur. Bu kan şekeri yüksekliği sürekli olarak devam edecek olursa organlarımızda (sinir, göz, kalp, böbrek vs) zaman içerisinde ciddi bozukluklara neden olur.

Diyabet komplikasyonları için tarama yapılması tüm diyabet tiplerinin yönetiminde önemlidir.

• Diyabetli her iki kişiden biri tanı almadığı bilinmektedir. Bu durum kişileri sakatlık ve erken ölüme neden olan komplikasyonlara karşı elverişli hale getirmektedir. Diyabette tanının gecikmesi demek, tip 2 diyabetli bireylerin komplikasyonlardan en az biri ile karşılaşması anlamına gelir.

• Birçok ülkede diyabet körlük, kalp damar hastalıkları, böbrek yetmezliği ve alt ekstremite (ayak-bacak) ampütasyonunun (kayıp) en önemli nedenidir.

• Optimal sağlığı sağlamak için diyabetin etkin yönetiminde en önemli nokta; diyabet komplikasyonlarının taranmasıdır.

• 2015 yılında 415 milyon diyabetlinin üçte birinde (93 milyondan fazla kişi) diyabetik retinopati (göz hastalığı) gelişmiştir.

• Diyabet ve komplikasyonlarının tedavisi birinci basamak sağlık hizmetlerinde başlamalıdır ve bu hizmetler diyabetik retinopati taramasını içermelidir.

• İyi diyabet yönetimi ve tarama ile diyabete bağlı görme bozukluğu ve körlük önlenebilir.

Türkiye Diyabet Programı 2015-2020”de diyabet hastalığı ile ilgili genel bilgiler özetlenmiş, diyabetin Dünya’da ve Türkiye’de mevcut durumu ortaya konmuş ve diyabetle etkin mücadele edilebilmesi için ulaşılması gereken 5 amaç belirlenmiştir. Bu amaçlar;

• Etkin diyabet yönetimi için politika geliştirmek ve uygulamak,

• Diyabetin önlenmesini ve erken tanı konmasını sağlamak,

• Diyabet ve komplikasyonlarının etkin tedavisini sağlamak,

• Çocukluk çağında diyabet bakım ve tedavisini geliştirmek,

• Tip 2 diyabet ve obeziteyi önlemek ve diyabet ve diyabet programını etkin izlemek ve değerlendirmektir.

Yaşam boyu süren bir hastalık olan diyabet tanısı konduktan sonra, yaşam tarzınızda zaman zaman sizi oldukça zorlayacak değişiklikler yapmak zorunda kalırsınız. Bu değişiklikler sadece sizin değil, aynı zamanda ailenizin de yaşamını etkileyen bir boyutta olabilir.

Diyabet tedavisinin amacı kan şekeri kontrolünü sağlayarak diyabetin seyrinde gelişebilecek bozuklukları (komplikasyonları) önlemek veya geciktirmek; böylece yaşam kalitenizi yükseltmektir. Diyabette bu amaca yönelik olarak tedavi,

• Sağlıklı beslenme ve egzersiz,

• İlaçlar ve egzersiz,

• Sağlıklı beslenme, insülin tedavisi ve egzersiz ile sağlanabilmektedir.

Diyabet, yaşamınızda başta beslenme planınız olmak üzere bazı değişikliklerin oluşmasını gerektirmektedir. Kan şekerini oluşturan asıl kaynak besinler olduğu için sağlıklı beslenme diyabette tedavinin temelidir.

Sağlıklı beslenmek için vücudun ihtiyacı olan öğeleri içeren besinleri yeterli miktarlarda ve öğün içinde dengeli bir şekilde tüketmeniz gerekmektedir. Sağlıklı beslenmek için ihtiyacımız olan öğeler ve bu besin öğelerini alacağınız temel yiyecek kaynakları şunlardır:

• Karbonhidrat (tahıllar, un ve undan yapılmış yiyecekler, kuru baklagiller, patates, sebze ve meyveler, süt, yoğurt)

• Protein (et, yumurta, peynir, süt, yoğurt )

• Yağ (yağ ve et, yumurta, peynir, süt, yoğurt gibi yağ içeren yiyecekler)

• Vitamin ve Mineral (sebze ve meyveler başta olmak üzere tüm yiyecekler)

• Posa (sebze, meyve, kuru baklagiller ve tam taneli tahıllar)

• Sağlıklı beslenmek için her gün çeşitli besinler tüketiniz. Çünkü her bir besinin içindeki besin öğesi farklıdır.Sağlıklı bir yaşam sürdürebilmek için vücudunuzun gereksinimi olan besin öğelerini ancak yiyecekleri çeşitlendirerek, yeterli bir şekilde sağlayabilirsiniz.

Halk Sağlığı Müdürlüğü olarak İlimiz Toplum Sağlığı Merkezleri bünyesinde diyabet ilgili eğitim ve kan şekeri ölçümleri yapılması, kan şekeri seviyesi anormal bulguların uzman hekime yönlendirilmesinin sağlanması ve böylece diyabet konusunda farkındalık oluşturulması hedeflenmektedir.