ÂDÂB-I MUÂŞERET

İnsan sosyal bir varlıktır.

Birlikte yaşamaya muhtaçtır.

Âdâb-ı Muâşeret bu birlikteliği sağlayan ve yaşamı kolaylaştıran kurallar bütünüdür.

Âdâb-ı Muâşeret İhlâli Kul hakkıdır.

Kul hakkını sâdece kulların affedebileceğini aslâ unutma. Âhirette bu haklardan dolayı iflas edenlerden de olma.

Adâp bizi koruyan bir zırhtır.

Örf; Şanlı tarihimiz bizim için güzel bir rehberdir.

Âdâb-ı Muâşeret: Birlikte Yaşama Sanatı Öfkene hâkim ol, Sinirlenme, Affedici ol. Öfke şeytandandır.

(Araf, 199. Ali İmran, 134)

Öfke, Fireni patlamış araba gibidir.

Nereye çarpıp duracağı belli olmaz.

Güzel söz söyle, Sesine ve sözüne hâkim ol.

(Nisa, 86, Nur, 27,. Lokman, 19, Bakara, 263)

Selam gönüllüleri feth eden bir sözdür...

Kötü söz söyleme. İzin, İste, Eve, Birisinin odasına makâmına girerken, Birşey isterken.(Nur, 29-61)

Gururlanma ey insanoğlu senden büyükler var. Küçümseme, Kibirlenme. Büyüklenme,

Hor görme (Lokman, 18)

Alay etme (Hucurat, 11)

Mütevazi ol.(Furkan, 63) 

Yemen içmen ve Giyiminde ölçülü ol.

Az olsun. Helal olsun. Temiz olsun.

(Araf 31, Taha 81)

İnsanlar hakkında kötü düşünme.

(Hucurat 6-12) 

Zanda bulunma, İftirâ atma.

(Ahzâb 58 Müminun 96) 

Yakından uzağa doğru iyilikte bulun, Cennete gir. 

Anne babana, Akrabalarına, Yetim ve Muhtaç olanlara. (Bakara 23,24, 83 Nîsa 1,

Fussilet 34, Bakara 25/112,

Ali İmran 104, İsrâ 7, İnsan 8)

Kötü davranışları terk et. 

Hata ve kusurları yüze vurma.

Hata kusur üzerinde durma.

Kötülüğe karşı da iyilik yap.

(Zan, Gıybet, Dedikodu, Lakap, Kusur araştırma)

İnsana saygı göster. Yahudi cenâzesi geçerken Efendimizin ayağı kalkması bir örnektir.

Âdap, Terbiye, Nezâket ve Görgü kuralları ilk önce ailede öğrenilir. Bu değerlere sahip çıkmak, kendine sahip çıkmak demektir. Osmanlı zamanında, okullarda, camilerde, medreselerde, Kur'an kurslarında 

Âdâbı muâşeret dersleri verilirdi.

Bir insan'a İlk önce görgü kuralı Eğitimi, Saygı eğitimi, Doğayı sevme bilinci eğitimi verilmeli?

Bu güzel bilgilerden kendimize ders çıkartarak faydalana biliriz.

1. Ayakta bir şeyler yiyip içilmez.

2. Toplumda Burun Süpürülmez.

3. Başkasının kusuru ile dalga geçilmez.

4. Emânet eşyalar fazla geciktirilmez.

5. Pazarlık yapılırken mal kötülenmez.

6. Çarşıda, pazarda, kalabalık yerlerde, resmi kurumda, sokak ortasında sakız çiğnenmez. 

Toplumda Sakız çiğneyen ve Kahkaha ile gülen kişi onurunu çiğner, kendini küçük düşürür. 

7. Sigara açıktan içilmez.

Kötü örnek olunmaz.

Sigara dumanının olduğu yerde

Hiçbir çocuk güvende değildir. 

Paranı el alır. Dumanını yel alır. 

Zehiri sana kalır sigaranın.

8. Sokak ortasında durarak konuşulmaz. 

9. Alay ve kötüleme îmâ ile bile yapılmaz.

10. Yerlere tükürülmez ve çevre kirletilmez.

Temiz olmalıyız. Beynimizi zihnimizi düşüncemizi evimizi, elbisemizi temiz tutmalıyız. 

Temizlik İmandandır.(H-Ş) 

11. Aksırırken, öksürürken el veya mendille ağız kapatılır. 

12. Trafikte gece veya gündüz aracın kornasına gereksiz basarak çevreyi rahatsız etmemeliyiz.

*Aracını nereye park ettiğine dikkat et. 

Kaldırımlara araç park edilmez.

*Acil park edecekseniz. Aracının dörtlülerini yak veyâ camının önüne telefon no bırak.

*Kaldırımlara masa sandalye gibi eşyalar konularak satış yapılmaz. Kaldırımlar vatandaşın yürümesi içindir. 

*Vatandaşlar da yol ortasında durarak konuşmamalı ve yol ortasından yürümemeli. 

13. Toplu yerlerde yüksek sesle konuşulmaz. 

*Kahkaha ile gülünmez.

*Küfürlü argo konuşulmaz.

*İnsanların arkalarından bağırılmaz.

*İnsanlarla konuşurken sesini yükselterek bağırarak konuşma, kabalık yapma. kaba konuşursan kınanırsın. söz ve davranışlarına dikkat et. *İnsanlarla konuşurken sözlerini kesme. Sözü uzatma. Uzun konuşanı kısa dinle.(Farabi)

Konuşanı gözünün içine bakarak dikkatlice dinlemeliyiz. Dinlemessen, Anlayamazsın, Öğrenemezsin.

Bilgi sahibi olamazsın.

Kafana göre konuşursun.

Konuşurken karşındaki kişi seni duyuyoru mu? Anlıyormu? Dinliyor mu? Buna dikkat et.

İnsanların anlayacağı şekilde konuşalım.

14. Sıra olan yerlerde sıraya geçilir.

15. Başkasının yanında ayakları uzatarak oturma.

16. Görev ve sorumluluklarımızı yerine getirmeliyiz. sorumluluğunu yerine getirmeyen saygıyı kaybeder güven olmaz.

17. Telefon Konuşma ve Sosyal Medya 

Arayan önce selam verip kendini tanıtmalı. 

Telefon eden kişi önce selâm vermeli kendisini tanıtmalı Merâmını kısaca ifâde etsin. 

Alo beni tanıdın mı? Diye gereksiz söz sarf etmemek. Telefonla konuşurken sözlerimize dikkat edelim. 

Ararken zamâna dikkat edelim.

Gece arama. Erken arama.

3 defâ çaldır, sonra tekrar ararsın.

Az ve öz konuş. Mesaj guruplarında ilgisiz mesajlar paylaşma. Telefon öncelikle konuşmak için olduğunu unutma. Her yerde telefonu eline alma.(Cami, Okul, Misâfirlik, Yemek, Konferans, Yasevi vs)

Sosyal medyanın anahtarı telefon olmasın. 

Sosyal medyada istediğin gibi davranma, 

Herşeyi paylaşma. Başkalarının özeline girme,

Sırları ifşâ etme. Adam, Yemek yiyor. İntihar ediyor biz paylaşıyoruz?? Neden? Zamanını boşa geçirme vaktin sâhibi Allah'tır. Saygılı ol. İsraf etme.

Telafon konuşan kişi yüksek sesle konuşmamalı çevreyi rahatsız etmemeli camide, sokakta, işyerinde, toplu taşıma araçlarında Yüksek sesle müzik dinlememeliyiz.

Başkasına ait telefon veya herhangi bir eşyaya izinsiz dokunmamalıyız.

18- Bir insan sana iyilik yaptığında veya senin yanlışını görüp söylediğinde, Hakkı tavsiye ettiğinde, Tebliğ ettiğinde teşekkür ederim Allah razı olsun diyelim. 

Duâ edelim. İnsanlara teşekkür etmeyen,

Allah'a da şükretmez.(Tirmîzi Birr, 35)

(Ebû Dâvud, Edep, 11)

Sizce bu kuralları günlük hayatımızda uyguluyor muyuz?

GENÇLERE ÖĞÜTLER

Hayırlı evlattan daha büyük nîmet yoktur. 

Her çocuk bir servettir.

Elindeki serveti bilen anne-babalara selâm olsun. Konuşma-Dinleme- Hitap etme- Oturma-Kalkma- 

Yeme içme âdablarını çocuklarımıza, gençlerimize anlatmalıyız, söz ve davranışlarımızla onlara örnek olmalıyız. Göz aydınlığımız, sevincimiz, ümidimiz olan yavrularımız genç yaşta elimizden kayıp gitmektedir. Gençlerimize sâhip çıkalım. 

Ailesinde yeterince sevgi ilgi bulamayan kendisini yalnız ve desteksiz hisseden (çocuklarımız) Gençlerimiz, İslam'ı temsil ettiklerini iddia eden din tacirlerinin, bozgunculuk yapan ve kan döken hâin şebekelerin hedefi olmaktadır.

Bize düşen gençlerimize rehberlik etmek, Onları inanç ve medeniyet değerlerimizle buluşturmak olmalıdır.

Çocuklarımız, Gençlerimiz bir milletin geleceği, 

En büyük imkânı ve zenginliğidir. 

Gençliğine sâhip çıkıp onları eğitimli ve güzel ahlaklı bir şekilde yetiştiren toplumlar geleceklerini inşa etmiş demektir. Dünya hayatının süsü olan çocuklar anne babaya verilen birer emanettir. Bu emânetin değerini bilip en güzel şekilde sahip çıkmak anne babanın temel görevlerindendir. çocukları sevmek, onlarla ilgilenmek, bakımlarını üstlenmek ayırım yapmamak.

Sevgili Peygamber Efendimiz Hz Muhammed Mustafa Sallallâhu Aleyhi Vesellem Buyuruyor ki,

Yönettikleri insanlara, ailelerine ve sorumlu oldukları kişilere karşı adil davrananlar, Allâh katında, Rahmân'ın yanında nurdan minberler üzerinde ağırlanacaklardır. (Nesâi, Adâbü'l- kudât, 1)

Allah, adaletli davrananları çok sever.

(Hucurat Sûresi, 9. Âyet Cüz: 26)

Çocuğunun senin üzerinde hakkı var.

(Ebû Dâvûd, Büyü (İcâre, 83)

Allâh'tan korkun ve çocuklarınız arasında adâletli olun. (Müslim, Hibe, 13-14)

Çocuklar arasında ayırım yapmamak gerekir. 

Adâlet, her hak sâhibine hakkını vermektir. 

Güzel bir eğitim, Mîras, Ödüllendirmek, merhâmetli davranmak, saygı, sevgi, güven, güzel bir isim gibi.

Bu aynı zamanda mutlu bir aile yuvasınında temelidir. Unutmâyâlım ki; elinden ve dilinden

kimsenin zarar görmediği, insanlığa faydası dokunan hayırlı bir evlat, ahlâk eğitimine emek veren Anne baba eliyle yetişir.

İyi ve kötü alışkanlıkların çoğu arkadaş ortamında kazanıldığı için Anne ve Baba, çocuğunun kimlerle arkadaşlık ettiğine dikkat etmelidir. ancak gençler için arkadaşların önemi büyüktür. Aile gencin yerine onun arkadaşlarını seçmemeli, arkadaşlarının yanında genci küçük düşürücü veya kıyaslayıcı söz ve hareketler yapmamalıdır. 

Aileler, çocuğunun arkadaş ortamını ve mümkünse arkadaşlarının ailelerini çok müdahaleci olmadan tanımaya çalışmalıdır. Bunun için kendi evinde programlar organize edebilirler. 

En büyük yanlışlardan biri çocuğunun arkadaşlarını tanımadan eleştirmek ve onu kurduğu arkadaşlıktan men etmektir. Anne baba yanlış arkadaşlıklar kurması" kaygısıyla bazen çocuğunun arkadaş seçimine müdâhale ederler. Çocuğunun arkadaşları gerçekten kötü ise bu arkadaşlık zarar verir Nitelikteyse, Aile öncelikle bu arkadaşları tanımalı, onların önce iyi taraflarını çocuğuna aktarmalı, daha sonra gözlemlediği yanlışları ve kaygılandığı hususları onunla paylaşmalıdır. Bu tutum çocuğa anne babanın objektif olduğunu düşündürür.

Arkadaşları Çocuklarınızla Alay Ediyorsa: 

Onlarla arkadaşlık yapmalarına izin vermeyin.

Gençlerin Sorunlarına Nasıl Eğilmeliyiz?

Alimler Buyuruyor ki:

Tefekkür insanı bilgili eder.

Bilgili olan da amel eder.

Gerçek güç bilgidir. 

Bilgisizlik ölümdür.

İşleyen demir pas tutmaz.

Gençler okumayı asla bırakmayın.

Kendi beyninizin içine takılıp kalmayın. 

Ağır yaralar almamak için, Bilgili olmak ve Bilinçli davranmak gerekir. Açlık yemekle, Bilgisizlik okumakla olur. 

Kitapsız büyüyen insan, 

Susuz yetişen ağaca benzer.

Kimseden daha iyi olmadığınızı anlayacak kadar Mütevâzi, Herkesten farklı olduğunuzu kavrayacak kadar Bilge olun.

Bilgisizlik katlanabilir bir şeydir ama görgüsüzlük katlanılamaz. Ve insanın öz bilinç sâhibi olabilmesi için bilgiden çok görgüye ihtiyacı vardır...

Kötü kalplilikten sonra dünyadaki en kötü şeydir bilgisizlik, haberin yok mu?(Anna Sewell)

Bir insanın başına ne gelirse, Ya bilgisizlikten 

yada câhillikten gelir.

Gençler ben zamanımı okuyarak geçirdim Okudukça çok câhil bir insan olduğumu anladım Cehâletimden utandım daha çok okumaya başladım.

İnsan beyni değirmen taşına benzer,

İçine yeni şeyler atmazsan,

Kendi kendini öğütür durur.

(İbn-i Haldun (Vefatı 1332-1406)

Cesâret insanı zafere, Kararsızlık tehlikeye, 

Korkaklık ise ölüme götürür.

(Yavuz Sultan Selim)

1. Gençlere anlayışla yaklaşılmalı

2. Sağlam bir aile terbiyesi verilmeli.

3. Ailede ve okulda doğru bilgiler verilmeli.

4. Maddi ve manevi yönden iyi yetiştirilmelidir.

5. Sosyalleşmesine izin verilmeli

6. Gençlere sorumluluk bilinci verilmeli ve onlara örnek olunmalı.

7. Kötü arkadaş guruplarından gelecek zararlara karşı uyarılmalıdır.

8. Kötü alışkanlıklardan ve zararlı alışkanlık edinecekleri yerlerden uzak tutulmalıdır. 

9. Alkol, Sigara ve uyuşturucunun zararlarına karşı uyarılmalıdır.

10. Boş zamanlarında kitap okumak gibi faydalı işlere yönlendirilmelidir. En mutlu insan, kitap hazinesine veya

kitap sever arkadaşlara sahip olandır.

11- Ders yapılan yere destursuz girme. 

Dersi bölme.

12- Okula, Eğitime devam etmeyen

Devamsızlık yapan bir çocuk, Eğitim alamaz. 

Eğitimden ve derslerden soğur.

13- Diploma bir kağıt parçasıdır,

Gerçek eğitim davranışta görülür.

14- Gençliğini eğlenmekle geçiren,

İhtiyarlığını ağlamakla geçirir.

Çalış genç arkadaşım çalış,

Nâmerde muhtaç olmak ölmekten beterdir..

Kişinin kıymeti dilinin altında ve kaleminin ucunda gizlidir. (Ali Fuat Başgil)

15. Gidecekleri yerler konusunda 

Ailelerine ve büyüklerine danışmalıdır.

16. Gençlerin insan haklarına saygılı ve çevre 

bilinci yerleşmiş fertler olmaları sağlanmalı.

17. Sizi cennet'e sürükleyecek dostlar arkadaşlar edinin. Güzel insan aramayın, Güzel insan olun. 

Güzel insanları sevin, sayın ve tanıtın.

18. Ahmak kimsenin ahmaklığı,

zeki ve akıllı kimselere çabuk geçer.(Zernuci)

19. Kötü düşünceli insanlarla arkadaşlık yapmaktan sakın, çünkü ahlak bulaşıcıdır.

sanada sirayet eder, Tıpkı Hastalık gibi.

iyi insanlar hakkında kötü düşünmeyede

sebeb olur. Sâdece iyi olman yetmez;

Kötüden de uzak durman gerekir.

Ahlaksızlık Bulaşıcıdır Neslini Koru.

(Hz Ali r.a)

20- En büyük arkadaştan,

En büyük düşman olur.

Ne kadar iyi olursan ol,

İstersen evliyâ ol.

arkadaşın kötüyse yoldan çıkarsın.

Arkadaşını söyle sana kim olduğunu söyleyeyim.

Kişi dostunun dînî üzeredir.

Mümin müminin aynasıdır.

Çevrendeki insanları dikkatli seç.

(Tirmizî, Zühd, 45)

(Ebû Dâvûd, Edep, 49)

21- Akıllı kişi korktuğu şey başına gelmeden

önce onun çâresine bakandır.

22- İbret almak istersen, Hatâ sâhibi kişilerin akıbetlerine bakda uyanık ol.(İmam-ı Şâfi)

23- Bir insana başkalarının yanında verilen öğüt, 

Öğüt değil hakarettir.

(Hz Ali r.a)

24- Eleştiri güzeldir iyidir.

İnsanı olgunlaştırır geliştirir.

Yapıcı eleştirinin herkese faydası var.

Fakat olumsuz eleştiri insanı yıpratır.

Fazla eleştiri demek, 

Gizli hayranlık demektir.

25- Gençlere hatalı davranışı doğrudan değil,

îmayla söylemeliyiz, zîrâ kusuru açık etmek,

Hayâ perdesini yırtar.

(İmam-ı Gazali k.s)

✓26= Gençlere ruhlarını incitmeden yol gösterin, Rehberlik edin. Gence; Senin karşındayım değil.

Gence: Senin yanındayım mesajı vermek, birey olduklarını unutmayıp hak ettikleri saygıyı göstermek onları kazanmamızın en önemli yoludur. 

Bu milletin çocuklarına,

Bu milletin geleceğine hizmet etmeliyiz.

Gelecek gençlerin,

Gençler ise Anne baba ve hocaların eseridir.

Bir hoca öğrencisinin gönlünde iz bırakmalıdır.

Hoca demek, öğrencilerini seven, eğiten insan demektir. Hoca öğrencilerini öz evlâdı gibi sevmeli ki onların okumaya arzuları artsın.

Bir insan okuma yazmayı ve dînini kimden öğrenirse onu çok sever ve onu ömür boyu unutmaz ona duâ eder.

Din görevlisi ve Öğretmen demek,

İnsanları seven eğiten insan demektir.

Bir insan niye okur.

İnsanlara faydalı olmak için okur.

İnsanlara faydası olmayanı ölülerden say gitsin.

Bana bir harf öğretenin kırk yıl kölesi olurum.

(Hz Ali r.a)

Hocana hürmet et. Çünkü Hoca hakkı ana baba hakkından fazladır. Anan baban dünyayı mâmur ederken, Hocan âhiretini mâmur eder.

Onun içindir ki, Hocaya hürmet,

Ana babaya hürmetten efdaldir.

(İmam-ı Gazâli Allâh ondan razı olsun)

Nice öğretmen ve Din Görevlisi varki. 

İnsanların ve Öğrencilerinin hayatlarını değiştirmiş, Hayatını bu yolda harcamış ama kimsenin haberi yok.

VEFÂ

Vefâ demek? gerek hayatta iken ve gerekse öldükten sonra sevgi ve ilgiyi devam ettirmek demektir. 

Ahde vefâsızlık îmansızlıktır.

27- Şüphesiz onlar Rablerine inanmış birkaç genç yiğitti. Biz de onların hidâyetlerini artırmıştık.

(Kehf Sûresi, 13. Âyet)

Îman eden ve ibâdetlerini yapan genç kullarını 

Allah meleklere gösterir.

(Hz Muhammed Mustafa sav)

SINAV DUÂ'SI 

Öncelikle sınav salonuna girişte, mümkünse abdestli olmalıyız. Kitapçığı elimize ilk alışta ve ilk sorulara başlarken besmele çekmeyi unutmayalım, 

Bismillehirrahmenirrahim.

(Rahman ve Rahim olan Allah’ın adıyla)                                         

Peygamberimiz (s.a.v) Besmelesiz başlanan işler noksandır” buyuruyor. Salavat getirelim: Allahümme Salli Ala Seyyidina Muhammediv ve Ala Âli Seyyidina Muhammed

Gençlerimize şu duayı okumalarını tavsiye ederim; Kovulmuş şeytanın şerrinden Allah’a sığınırım.

Arapçâ yazılışı

رَبِّ يَسِّرْ وَلاَ تُعَسِّرْ، رَبِّ تَمِّمْ بِالْخَيْرِ

Türk Okunuşu

Rabbi Yessir ve lâ tüassir, Rabbi temmim bil hayr

Anlamı; Rabbim kolaylaştır, zorlaştırma,

Sevdir nefret ettirme. Her işimi hayırla sonuçlandır.” (Amin)

Tefsirli Mânâı

Allah’ım senin sonsuz merhametin ve yardımın olmadan ben bu işi yapamam. Allah’ım bütün hayırlı işlerimi zorlaştırma, kolaylaştır, ilmimi artırarak yaptığım işleri bana ve çevreme faydalı kıl ve işlerimi en hayırlı şekilde sonuçlandır.” (amin)

                                                 

Ya Rabbi, beni sınavımda başarılı eyle,

sınav heyecanımı yok et...     

Sakin, rahat ve huzurlu bir şekilde sınavımı kolayca ve başarı ile geçirmeme yardımcı ol...               

Soruları doğru ve hızlı bir şekilde okuyarak anlamamı ve doğru seçeneği bulmamı nasip et

Sınavımın sonucunu bana ve aileme hayırlı ve mübarek eyle, Sınav sonuçlarını tüm arkadaşlarıma hayırlı eyle... 

Bana üstün başarı ver ki; Aileme, öğretmenlerime ve arkadaşlarıma karşı mahcup olmayayım.                                         

Ya Rabbi, sen dualarımızı kabul edensin, 

Emeklerimizi boşa çıkarma...   

                                     

İnsan için ancak çalıştığının karşılığı vardır” buyurarak bizleri çalışmaya teşvik ettin ve ben de sınavıma elimden geldiğince çalıştım... 

Allâh'ım bana hayır kapılarını aç sınavlarımı hayırlısı ile başarılı bir şekilde tamamlamayı nasip et…

Sen dilediğine dilediğince veren ve her şeyi kolay kılansın… Vatanım ve milletim için faydalı bir mesleğe,

İş imkânına beni ulaştır.                                                                 

Başarılı olunca da beni şımartma... 

Yolumu hiç bir zaman saptırma, Kötü arkadaşlıklardan ve zararlı alışkanlıklardan beni ve arkadaşlarımı daima koru.

Gençliğinde ve ihtiyarlığında sana layık bir şekilde ibadet edenlerden eyle. Beni her hâline şükredenlerden eyle.

Dâima senden razı olanlardan eyle...

Beni ve ailemi kötülüklerden ve nazardan koru. 

Aile mutluluğu ve huzuru ver. 

Anne ve babama da sabırlar,

iyilik ve güzellikler nasip et.                              

Efendimizin yüzü suyu hürmetine bana 

Tüm sınavlarımda yardım eyle.

Bana başarı ve kolaylıklar lütfeyle.

(Amîn, Âmîn, Âmîn)

Duâmızı kabul buyur,

Bizi eli boş çevirme Allâh'ım.